In memoriam - Dejan Mijač (1934 – 2022)
U Beogradu je 5. aprila 2022. godine preminuo Dejan Mijač, redovni profesor Fakulteta dramskih umetnosti u penziji, reditelj, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti. Fakultet dramskih umetnosti oprašta se od svog dugogodišnjeg profesora čije je umetničko delo obeležilo epohu srpskog i jugoslovenskog pozorišta.
Dejan Mijač bio je nastavnik Pozorišne i radio režije na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu od 1974. kao docent, a od 1984. kao redovni profesor, do odlaska u penziju 1996. Njegov pedagoški rad bio je zasnovan na visokim standardima koje je postavljao i u umetničkom stvaralaštvu, a u klasama koje je vodio diplomirali su neki od najistaknutijih pozorišnih reditelja u Srbiji, kao i današnjih profesora FDU. Kao profesor glume radio je i na Akademiji umetnosti u Novom Sadu (1978 – 1982), a predavao je glumu i u Dramskom studiju SNP-a (1964 – 1972).
Dejan Mijač diplomirao je Pozorišnu režiju na Akademiji za pozorište, film radio i televiziju u Beogradu 1957. godine u klasi profesora Vjekoslava Afrića.
Prve profesionalne predstave, pretežno zasnovane na anglosaksonskom dramskom repertoaru 20. veka, režirao je od 1957. do 1961. u Narodnm pozorištu u Tuzli, gde je i dobio prva profesionalna priznanja. U periodu od 1962. do 1974. postavio je trideset šest predstava u Srpskom narodnom pozorištu (SNP) u Novom Sadu, gde je u potpunosti izgranio svoj umetnički profil i postigao punu umetničku afirmaciju (pored ostalog, antologijska postavka Pokondirene tikve (1973) označila je radikalni zaokret u scenskom nasleđu Jovana Sterije Popovića te otvaranje nove epohe u pristupu njegovom dramskom opusu). Paralelno s radom u Srpskom narodnom pozorištu, Dejan Mijač je počeo da režira i u drugim pozorištima Srbije i Jugoslavije, prevashodno u Jugoslovenskom dramskom pozorištu (JDP), za koje je poslednjih decenija svoje umetničke karijere bio posebno vezan, kao i Ateljeu 212, Zvezdara teatru, Narodnom pozorištu Sombor itd.
Pored ostalog, u njegova najuspešnija rediteljska ostvarenja spadaju i:
Pokondirena tikva J. Sterije Popovića (SNP, 1973), Ženidba i udadba J. Sterije Popovića (Narodno pozorište Sombor, 1975), Vasa Železnova Maksima Gorkog (JDP, 1976), Pučina Branislava Nušića (JDP, 1977), Putujuće pozorište Šopalović Ljubomira Simovića (JDP, 1985), Rodoljupci J. Sterije Popovića (JDP, 1986), Mera za meru Viljema Šekspira (SNP, 1998), Pseći valcer Leonida Andrejeva (JDP, 2004), Skakavci Biljane Srbljanović (JDP, 2005), Trg heroja Tomasa Bernharda (Atelje 212, 2005).
Brojni su vrhunski doprinosi Dejana Mijača našoj savremenoj pozorišnoj umetnosti: promena interpretativnog horizonta i otvaranje nove epohe u postavkama nacionalne dramske klasike, posebno na primeru J. Sterije Popovića – čime se, pored ostalog, svrstava i u širi okvir evropske režije dramske klasike sredinom druge polovine 20. veka, zasnovane na srodnim stilsko-žanrovskim i značenjskim intervencijama vodećih inostranih reditelja; dubinsko i slojevito tumačenje dramskog teksta iz kojeg proizilazi odgovarajući, inventivni scenski izraz za postavke (naročito praizvedbe) savremenih nacionalnih drama (Lj. Simović, B. Srbljanović i dr.); vrhunski dometi u radu s glumcima i otvaranje novih perspektiva u okviru profesionalnih biografija vodećih glumaca; pozorišno stvaralaštvo zasnovano na perfekcionistički postavljenim, neretko estetski inovativnim umetničkim standardima, koji ne isključuju visoki stepen komunikativnosti nego su, naprotiv, s njim tesno povezani; precizan i tačan odabir dramskog teksta u kontekstu društvenog trenutka: odgovorno i slojevito problematizovanje relevanthih tema od značaja za zajedincu
Dobitnik je velikog broja nagrada za umetničko stvaralaštvo, među kojima i osam Sterijinih nagrada (sedam za najbolju režiju i Sterijinu nagradu za naročite zasluge na unapređenju pozorišne umetnosti i kulture), Oktobarske nagrade Beograda, Oktobarske nagrade Novog Sada, dve nagrade ,,Bojan Stupica“ za režiju itd. U njegovim predstavama učestvovao je niz naših vodećih glumaca svih generacija, kao i drugih vrhunskih umetničkih saradnika iz različitih oblasti (scenografi, kostimografi, kompozitori i dr.). Broj nagrada koje su dobili umetnički saradnici u predstavama koje je režirao meri se stotinama..
O umetničkom stvaralaštvu Dejana Mijača objavljene su tri monografije (od čega dve naučne) te više poglavlja u naučnim monografijama.
Na predlog Fakulteta dramskih umetnosti i Udruženja dramskih umetnosti Srbije, Dejan Mijač je 2021. godine (zajedno sa Miodragom Tabačkim čije scenografsko delo izvorno pripada primenjenoj umetnosti) postao prvi pozorišni umetnik koji je primljen u članstvo SANU.
Komemoracija povodom smrti Dejana Mijača biće održana u ponedeljak 11. aprila u 11 sati u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Sahrana je istog dana na Novom groblju u Beogradu. Opelo počinje u 14.30 sati u crkvi Svetog Nikole na Novom groblju.
